ANKARA – Yüksek Seçim Kurulu Lideri Ahmet Yener ve beraberindeki heyet, ABD seçimlerini yerinde izledi. ABD Ulusal Seçim Dayanak Kurulu’nun davetlisi olarak incelemelerde bulunan Yener, AA muhabirine yaptığı açıklamada ABD’de elektronik oylama sisteminin nasıl gerçekleştiğini şahsen yerinde gözlemleme fırsatı bulduklarını söyledi.
YSK BAŞKANI: TÜRKİYE’NİN KOŞULLARINA UYGUN OLAN NE, DEĞERLENDİRECEĞİZ
Yener, elektronik oylama sistemi için şu değerlendirmelerde bulundu: “Türkiye için elektronik oylamanın getirisi nedir, götürüsü nedir? Yerinde şahsen gözlemleyerek biz de dönüşte bunları değerlendirip buna nazaran bir çalışma içerisine gireceğiz ki daha evvelden de YSK’nin bu hususta çalışmaları var. Buradan edindiğimiz izlenimlerle birlikte, elektronik seçim sistemiyle ilgili dünyanın değişik yerlerindeki sistemleri de inceleyip ona nazaran Türkiye şartlarına uygun olanın ne olduğunu değerlendireceğiz.”
‘YASAL DÜZENLEME GEREKLİ, TAKDİR MECLİS’İN’
Elektronik oylamanın yasal düzenleme gerektirdiğine de dikkat çeken Yener, “Biz yalnızca kurum olarak buna ait ön çalışmalarımızı yapacağız. Takdir nihayetinde parlamentonundur” dedi.
MHP 31 MART’TAN SONRA LİSANA GETİRMİŞTİ: ELEKTRONİK SEÇİM SİSTEMİ ŞART
Elektronik oylama sistemine geçilmesi konusundaki en net talep 31 Mart mahallî seçimlerinden sonra MHP’den gelmişti. MHP Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Feti Yıldız, Kütahya Belediye Başkanlığı seçim sonucuna itirazlarının YSK tarafından reddedilmesini eleştirmiş, toplumsal medyadan şu paylaşımı yapmıştı: “Kütahya Belediye Başkanlığı seçimleri ile ilgili YSK’ya yapmış olduğumuz tam kanunsuzluk nedeniyle ‘seçimlerin iptali ve yenilenmesi’ itirazımız reddedildi. Araştırma sürecinin detaya girilmesine imkan vermemesi başta olmak üzere çeşitli sebeplerle itirazların sonuçlarında standart sağlanamıyor. Tüm bu tartışmalara son vermek için, elektronik seçim sistemine geçilmesi kaidedir. Yasal düzenleme geciktirilmeden yapılmalıdır.”
YILDIZ: SANDIKSIZ SEÇİME DOĞRU
Feti Yıldız, Yener’in elektronik oylama ile ilgili açıklamalarının akabinde toplumsal medya hesabından tekrar paylaşım yaparak ‘Sandıksız seçime hakikat’ sözünü kullandı.
Yener’in açıklamaları ve Yıldız’ın paylaşımı, elektronik oylama sisteminin uygulanmasına dair bir hazırlık olduğu tarafında bir tartışma başlattı. Fakat YSK sitesinden yapılan yazılı açıklamada, “Yüksek Seçim Kurulu tarafından yurt içinde gerçekleştirilen seçimlere yönelik elektronik oy verme yolları ile ilgili yürütülen mevcut bir çalışma kelam konusu değildir” denildi.
CHP: TÜRKİYE’DE SANDIĞI YERİNDEN OYNATACAK ORTAM YOK
Konu CHP Seçim ve Parti Hukuk İşlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Gül Çiftci Binici’nin de gündemindeydi. Türkiye’deki seçim sisteminde sandığı yerinden oynatacak ve oy verme formunu değiştirecek kaidelerin olmadığını belirten Çiftçi, elektronik oylama tartışmalarının bugünün konusu olmadığını, Türkiye’de bilinen tarzlarla oy verme sürecinde dahi sıkıntıların yaşandığını söyledi.
Türkiye’de seçim ve sandık güvenliğinin vatandaşların en uzaklıklı yaklaştığı bahislerin başında geldiğini belirten Çiftçi, “Şu an Türkiye’de sandığı yerinden oynatacak ortam ve nizam yok” dedi.
SİYASİ PARTİLERİN YSK TEMSİLCİLERİ NE DİYOR?
Siyasi partilerin Yüksek Seçim Kurulu temsilcileri de elektronik seçim sistemine geçişe aralı yaklaştı.
YAKUPOĞLU: ELEKTRONİK SEÇİM DAİMA TAKİP ETTİĞİMİZ BİR KONU
Yüksek Seçim Heyeti’nde elektronik seçim sisteminin her vakit gündemde olduğunu söz eden CHP YSK Temsilcisi Mehmet Hadimi Yakupoğlu, “2014’te TÜBİTAK tarafından hem Yüksek Seçim Heyeti’ne hem de siyasi partilerin genel merkezlerine bu hususta sunumlar yapıldı. Sonraki yıllarda bu hususta çalışma yapan şirketler, akademik çevreler çalışmalar yaptı, YSK’ya aktardı. Siyasi partilerin bilim heyetleri, TÜBİTAK, HAVELSAN, üniversitelerle bu bahis daima konuşulur. Bizim daima takip ettiğimiz bir süreç. Önümüzdeki periyotta, orta vadede bu türlü bir şeyle karşılaşırsak dünya ne yapıyor, biz ne yapabiliriz? Buna hazır olmak için sürdürdüğümüz tartışmalardan bahsedebiliriz” diye konuştu.
‘FİKİR SAHİBİ OLMAYA ÇALIŞIYORUZ’
YSK heyetlerinin ABD dışında Kolombiya, Azerbaycan, Rusya, Venezuela üzere ülkelere de giderek incelemelerde bulunduğunu tabir eden Yakupoğlu, “Bundan sonraki seçimlerle ilgili bir hazırlık değil bu aktardıklarım. Bu hususta fikir sahibi olmaya çalışıyoruz şu aşamada” dedi.
‘HEM YASAL DÜZENMELE YOK HEM ALTYAPI; HUKUKEN VE MADDEN İMKANSIZ’
Mevcut kanuna göre yurt dışı seçimlerinde elektronik oylama yapılmasının mümkün olduğunu lakin uygulanmadığını kaydeden Yakupoğlu, yurt içi seçimleri için ise maddede bu türlü bir düzenleme olmadığını söyledi. Yakupoğlu, “Şu evrede konuşulacak bir prosedür değil elektronik oylama. Bugün sandığı yerinden oynatamayız ki. Yasa gereği 9 seçmen olan yere sandık kuruyoruz. Yani hem yasal düzenleme yok hem altyapı yok. Hem hukuken hem madden imkansız” sözlerini kullandı.
TİRYAKİ: EN DEĞERLİ ŞEY GÜVEN
DEM Parti YSK Temsilcisi Mehmet Tiryaki de elektronik seçim sistemine geçilmesi için yasa değişikliği gerektiğine işaret ederek “Yüksek Seçim Şurası’nın kendi kendisine alabileceği bir karar yok” dedi.
YASA DEĞİŞİKLİĞİ OLSA DA BİRİNCİ SEÇİMDE UYGULANAMAZ
YSK’nın elektronik oylama konusunda dünyadaki örnekleri yakından takip ettiğini kaydeden Tiryaki, “Meclis karar verirse Yüksek Seçim Kurulu makul bir müddet içerisinde buna hazırlık yapabilir. Ancak bir yasa değişikliği olsa da çabucak birinci seçimde uygulanması mümkün olmayabilir” diye konuştu.
‘YSK YAKINDAN TAKİP EDİYOR, MECLİS KARAR ALIRSA YAPABİLİR’
Elektronik oylama için yasal değişiklik dışında kapsamlı diğer düzenlemeler de yapılması gerektiğine dikkat çeken Tiryaki, “Çipli kimlikler kullanılacak örneğin. Buna uygun makinelerin alınması, kurulması, denenmesi gerekiyor. Yüksek Seçim Konseyi’nin şu anda kullandığı sistemini buna nazaran düzenlenmesi, değiştirmesi gerekiyor. Bunun üzere kapsamlı pek çok hazırlık yapılması lazım. YSK bu mevzuda bir çalışma yürütüyor mu? ‘Bu hususta yapılan çalışmaları yakından takip ediyor’ diyebiliriz. Şayet Meclis bir karar alırsa bunu yapabilir YSK.
‘EN DEĞERLİ ŞEY İNANÇ, ŞAİBE YARATMAYACAK BİR SİSTEM KURULMALI’
Bu sisteme ait kuşkular olduğuna da dikkat çeken Tiryaki, uygulanan ülkelerde de tartışmalar yaşandığını söyledi. Tiryaki, “Şaibe yaratmayacak bir sistemin kurulması gerekiyor. Zira en değerli şey inanç. Türkiye’de uzunca bir müddettir maalesef YSK’ya aldığı kararlardan kaynaklı olarak itimat yok. Bu itimat arttırabilir mi? Uygulamaya bakmak lazım, yapılacak hazırlığa bakmak lazım. Biz seçim sonuçlarını nesnelleştirecek, inancı artıracak her türlü adımı destekleriz” tabirlerini kullandı.
‘TÜRKİYE İÇİN ELEKTRONİK OYLAMA ERKEN DEĞİL, ÇOK ERKEN’
“Elektronik oylama, Türkiye için erken değil çok erken” değerlendirmesini yapan İYİ Parti YSK Temsilcisi Tolga Öztürk, “Bu sistem kim tarafından kurulacak? Oyların sayımı nasıl gerçekleştirilecek? Ne kadar denetim edilebilir bir sistem olacak? ‘Demokrasinin beşiği’ dediğimiz Amerika’da bile bu mevzuda tartışmalar var. SİBER atak yapıldı mı, oyların ne kadarı sisteme geçti, geçmedi. Tüm bunlar tartışmaya açık konular” dedi.
Dünyada elektronik oylamanın uygulandığı ülkelerde kuşkuları, yanlışları azaltmak için farklı metotların uygulandığını belirten Öztürk, “Mesela parmak izi ile oy pusulasına ulaşabildiğiniz bir sistem var. Tekrarlanmış oylarla ilgili düşünce ortadan kalkıyor bu metotla. Ya da elektronik oyun sağlamasını yapmak için oyların yüzde 5’i manuel olarak sayılıyor. Ancak Türkiye’de bunlar için de çok erken” değerlendirmesini yaptı.
‘GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI MÜMKÜN DEĞİL’
Elektronik oylamanın Türkiye için bir muhtaçlık olmadığını söz eden Öztürk, “Biz akşam 9’da tüm sandıkları öğrenebiliyoruz. Elektronik oylama ile tahminen yarım saat sonra öğreneceğiz. 4 saat için bu gerekli mi? Elbette teknolojik bir adım olur. Fakat ben Türkiye’de bunun güvenliğinin sağlanmasının çok mümkün olmadığını ve ayrıyeten gereksinim da olmadığını düşünüyorum” dedi.
MEVCUT DURUM
Türkiye’de elektronik oylama, 298 sayılı Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun gereği, yalnızca yurt dışındaki seçmenler için kullanılabiliyor. Maddede bu hususta düzenleme var lakin bugüne kadar uygulanmadı. Yurt içindeki seçimlerde elektronik oylama ile oy kullanılması için yasal düzenleme yapılması gerekiyor.