İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Genel Jeoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, kırılan fay uçlarındaki güç transferinin, yeni sarsıntıların tetiklenmesine neden olduğuna dikkat çekerek, “Henüz kırılmayan bu sismik kaynakların varlığı nedeniyle bilhassa Bingöl, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Hatay ve Adana vilayetlerinde sarsıntıya hazırlık konusunda acil tedbirler alınması, halkın bilinçlendirilmesi hayati derecede kıymetli diye düşünüyorum” dedi.
DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Genel Jeoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Elazığ’daki 8 Kasım’da meydana gelen 5 büyüklüğündeki sarsıntısı kıymetlendirdi.
Kırılan fay uçlarındaki güç transferinin, yeni sarsıntıların tetiklenmesine neden olduğunu belirten Prof. Dr. Sözbilir şu sözleri kullandı:
-Doğu Anadolu Fayı’nın Pütürge segmentinin kırılmasıyla meydana gelen 6.8 büyüklüğündeki 24 Ocak 2020 Elazığ zelzelesinin tetiklemesiyle, 3 yıl sonra 6 Şubat 2023 Maraş sarsıntıları yaşanmıştı.
-İlk zelzelede Pütürge fayının çabucak güneybatısındaki Erkenek, Pazarcık, Narlı ve Amanos segmentleri 7.8 büyüklüğünde bir sarsıntı üreterek, Hatay Havalimanı’na kadar kırılmıştı.
-Bu sarsıntı, 20 Şubat 2023’te, Hatay Havalimanı güneyinde 6.4 büyüklüğündeki Antakya-Defne sarsıntısını tetiklemişti. 16 Ekim 2024’te ise 6 Şubat sarsıntısı yüzey kırığının kuzey ucu ile 24 Ocak 2020 yüzey kırığının güney ucu ortasında 5.9 büyüklüğünde Malatya-Kale zelzelesi yaşanmıştı. Yaklaşık 1 ay sonra, bu sefer de Pütürge segmentinin kuzeydoğu ucundaki Palu segmentinde yeni bir sarsıntı gerçekleşmiş oldu.
“ELAZĞI ZELZELESİNİN TETİKLEDİĞİ BİR ZELZELE OLARAK DÜŞÜNÜLEBİLİR”
-Yani, 8 Kasım tarihinde 5 büyüklüğünde meydana gelen Elazığ zelzelesi, 2020 yılında Pütürge segmenti üzerinde meydana gelen Elazığ zelzelesinin tetiklediği bir sarsıntı olarak düşünülebilir.
‘ADIYAMAN FAYININ SİSMOLOJİK VE JEODEZİK MANADA İZLENMESİNDE YARAR VAR’
Prof. Dr. Sözbilir, 2020’deki Elazığ zelzelesinde Doğu Anadolu Fayı’nın Pütürge segmentinin kırıldığını söyleyerek kelamlarına şöyle devam etti:
-8 Kasım’da ise 2020’deki güç transferi nedeniyle Pütürge segmentinin kuzey ucundaki Palu segmentinin bir kısmı kırılmış oldu. O bölgenin 995, 1789 ve 1874 yıllarında 7’ye varan büyüklükte yıkıcı zelzeleler yaşadığını biliyoruz. Lakin Palu segmenti son 100 yılda belli aralıklarla çok sayıda 5 civarında sarsıntı üretti. Palu segmenti 200 yılı aşkın müddettir yıkıcı nitelikte büyük sarsıntı üretmiyor.
-Palu segmentinin asismik nitelikte krip yaptığına dair ölçümler de bulunuyor. Yani sismik boşluk sınıfında bedellendirilen ve büyük zelzele üretmesi beklenen faylardan biri. Bunun yanında Palu ilçesinden başlayıp güneybatıya Adıyaman vilayetine yanlışsız ilerleyen Adıyaman fayı var. Biz bu fayı 2 yıldır Fırat Üniversitesi yürütücülüğünde birlikte çalışıyoruz. YÖK-Araştırma Dayanak Programı kapsamında çalıştığımız bu projede, Adıyaman fayının da canlı bir fay olduğunu saptamış bulunmaktayız.
“7’ye VARAN SARSINTI ÜRETME POTANSİYELİ BULUNUYOR”
-Bu fayın da 7’ye varan büyüklükte sarsıntı üretme potansiyeli bulunuyor. Bu nedenle Adıyaman fayının sismolojik ve jeodezik manada daima izlenmesinde yarar var diye düşünüyorum” tabirlerini kullandı.
‘FAY SEGMENTLERİ ÜZERİNDE GERİLİM BİRİKİMİ DEVAM EDİYOR’
6 Şubat 2023’teki 7.8 büyüklüğündeki Kahramanmaraş sarsıntısının tetiklemesiyle 9 saat sonra kırılan Çardak ve Doğanşehir faylarının uçlarındaki Malatya fayı ve Savrun ile Saimbeyli faylarının da gerilim biriktirmeye devam ettiğine dikkat çeken Prof. Dr. Sözbilir, “Benzer halde 6 Şubat 2023 sarsıntısında bir kısmı kırılan Narlı fayı güneyindeki Sakçagöz, Yesemek ve Hacıpaşa fayı üzere Ölüdeniz fayına ilişkin fay segmentleri üzerinde de gerilim birikimi devam ediyor” dedi.
Prof. Dr. Sözbilir, “Henüz kırılmayan sismik kaynakların varlığı nedeniyle bilhassa Bingöl, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Hatay ve Adana vilayetlerinde zelzeleye hazırlık konusunda acil tedbirler alınması gerek, halkın bilinçlendirilmesi de hayati derecede kıymetli diye düşünüyorum” diye konuştu.