Rüyalarımda küçük bir mutfaktayım, marketten aldığım ananas konservelerini üst üste yığıyorum. Küçük bir çuval un ve şeker çıkarıyorum. Yıl 1966, yer Paris. Şimdi doğmadım lakin çocuklarım için ananaslı pasta yaparken kendimi çok yalnız ancak tuhaf bir biçimde de çok memnun hissediyorum.
Radyoyu açıyorum. Thelonious Monk çalıyor. Müzik beni memnun ediyor, müziği seviyorum. Bilhassa de Monk’u… Onda bu dünya üzerinde yalnızca benim anlayabileceğim çok bâtın, çok özel, çok sihirli bir şeyler olduğunu hissediyorum.
Sonra hayalim bitiyor ve ben daima sabaha karşı uyanıyorum. Güneşi ve kahvaltıyı beklerken kahve içip müzik dinleyerek şiirler karalıyorum. “Piyano sade kahvedir ve caz sade kahvenin müziğidir,” diyorum kendi kendime. Bunun bir manası var mı, bilmeden… Lakin biliyorum ki, memnun olmam için bana sade kahve, Monk’un piyanosu ve bir modül gökyüzü kâfi de artar bile.
Böyle günlerde en çok aşk hakkında yazıyorum. Savaş hakkında, sanat hakkında ve müzik hakkında. Bir de hiç gitmediğim ülkeler, hiç tanımadığım beşerler hakkında. Barış hakkında; işte, hiç bilmediğim bir şey daha.
“Bir piyanom olsaydı yalnızca memnun müzikler çalardım,” diye düşünüyorum. Müzik dinlerken gözyaşı dökmekten çok sıkıldım. Derken Monk’un 1966’da Paris’te verdiği konserin kaydını açıyorum.
Bu kayıt yeni yayımlandı ve gerçek bir mücevher, benden memnunu yok o yüzden. ‘Lulu’s Back In Town’ başladığında kendi kendime gülümsüyorum. “Bir piyano olsaydım, daima bu şarkıyı çalardım,” diyorum.
Thelonious Monk Monk’un müziğini kimse tam manasıyla kavrayamaz tahminen de. Doğal, 1966 yılında Paris’teki küçük bir apartman dairesinde çocukları için ananaslı pasta yaparken kendini çok yalnız ancak tuhaf bir biçimde de çok memnun hisseden genç bir bayandan öteki.
Yalnızlık, hüzün, melankoli ve mutluluğun süper bir birleşimi onun müziği. Bir doğum günü pastası yapar üzere ihtimamla bir ortaya getirilmiş nefis bir karışım. Ve bana kalırsa, küçük de olsa bir modül berduşluk barındırıyor içinde. Tüm düzgün caz müzikleri gibi… Bu da pastanın üzerindeki vişne oluyor herhalde.
“Piyano olmasaydı en büyük berduş ben olurdum,” demiş Monk. Onu hayal edebiliyorum, herhalde gençlik yıllarında kaybolup gitmek için o denli çok sebebi vardı ki… Ancak piyanosu onun limanıydı ve etrafındaki müzisyenler birer birer kaybolup giderken, o her seferinde lakin her seferinde müziği seçti.
Henüz beş yaşındayken ailesiyle birlikte hiç uyumayan kent New York’a taşındı, çabucak sonrasında da burada klasik piyano eğitimi almaya başladı. 1920’lerde, caz kulüplerinin bulunduğu bir mahallede yaşayan ve karizmatik Harlem piyanistleriyle çevrelenmiş bir çocuk olarak, büyülü vakitler geçirmiş olmalı bu kentte.
Kendine has çalma tarzı başlarda çok reaksiyon çekmiş olsa da, onu Amerika’nın en büyük caz efsanelerinden biri haline getirecek olan da tam olarak buydu. Piyano ve Monk bir çeşit müzikal ihtilal yaptılar ve ayrılmaz bir ikili oldular. Ve sonunda, Monk onun aracılığıyla kendi sesini buldu.
O, piyanoyu her şeyden çok sevdi ve düşlerinde bile bırakmadı onu. Piyano da, onu bir berduş olmaktan kurtardığını bilerek, bu sevgiye ebediyen cömertçe karşılık verdi. Piyano, Monk’un hayatında, tahminen de onu seven tüm o kanlı canlı insanlardan daha gerçek ve daha baskın bir karakterdi.
Thelonious Monk aşk hakkında yazdı. Savaş hakkında, sanat hakkında ve müzik hakkında. Bir de hiç gitmediği ülkeler, hiç tanımadığı beşerler hakkında. Barış hakkında; işte, hiç bilmediği bir şey daha. Ne kendi içinde ne dünyada…
Savaş varken hoş sabahlardan kelam edilebilir mi? Paris düşlerinden ve memnun piyanolardan? Şiirlerden ve sıcacık bir fincan sade kahveden? Bunu yapmak yanlışsız mu? Bunun karşılığını ben de bilmiyorum.
Bildiğim tek şey, hepimizin görünmez iplerle sonsuza dek birbirimize bağlı olduğu ve hepimizin yeterli olmayı hak ettiği. Bir de, şayet kulak verirsek, Monk’un piyanosunun bu dünyayı daha uygun bir yer yapabileceği…
Bu yılı geride bırakırken, müzik dışında hiçbir ortak noktamın olmadığı farklı bir bayanın hayatını yaşıyorum hayallerimde. Tahminen de yalnızca bir müddetliğine buradan kaçmak istiyorum, bilmiyorum.
Neyse ki ikimiz de Monk’u seviyoruz ve sabaha karşı onun Paris konseri kaydını dinlerken, kendimi bu sayede daha az yalnız hissediyorum. Artık hava yavaş yavaş aydınlanıyor, fonda bilmem kaçıncı kere ‘Lulu’s Back In Town’ çalmaya başlıyor ve ben bir kere daha kendi kendime gülümsüyorum.
Hepimize hoş bir yıl diliyorum.