Derleyen: Melike Sarıkaya / Milliyet.com.tr – Norveç’in buz üzere rüzgârlarında yankılanan efsaneler, Sverresborg Kalesi’nin eski bir kuyusunda gün yüzüne çıktı. Arkeologlar, yaklaşık 1197 yılında hayatını kaybetmiş bir Birkebeiner savaşçısının iskeletine ulaştı. Bu keşif, sırf bir arkeolojik bulgu değil, tıpkı vakitte Norveç tarihine dair kadim bir efsanenin doğruluğunu da kanıtlayan bir yapbozun parçası! Bugün NTNU Üniversitesi Müzesi’nde sergilenen kalıntılar, Orta Çağ Norveç’inde yankı bulan ‘Kuyunun Adamı’na ilişkin olabilir. Üstelik bu kalıntılar, sırf 1197 yılında yaşanan bir infazı değil, birebir vakitte o devrin toplumsal yapısını, Viking kültürünün savaş stratejilerini gözler önüne seriyor.
TÜM GÜCÜYLE ZALİMCE SALDIRIYORDU
Kuyuda bulunan kemikler, Kral Sverre Sigurdsson’un destansı hükümdarlığını anlatan Sverris Saga ile direkt kontaklı. Anlatıya nazaran, 1197 yılında Kral Sverre’nin düşmanları, kaleye saldırıp destekçilerinden birini öldürmüş ve cesedini kalenin su kuyusuna atarak üzerini taşlarla kapatmıştı. Peki bu acımasız stratejinin hedefi neydi?
Orta Çağ Norveç’inde, Birkebeinerler ve Baglerlar ortasında süregelen çatışmalar, sadece bir taht uğraşı olmadı, tıpkı vakitte toplumun varlıklı ve fakir sınıfları ortasındaki uçurumu simgeliyordu. Birkebeinerler, isimlerini ayaklarını soğuktan korumak için sardıkları huş ağacı kabuğundan (birk) alıyordu. Çetin tabiat şartlarında hayatta kalmayı öğrenmiş, fakir köylülerden oluşan bu küme, dayanıklılıkları ve sadakatleriyle halkın sevgisini kazanmıştı. Birkebeinerlerin en önemli düşmanı olan Baglerlar ise kilise ve soyluların takviyesiyle, Kral Sverre’nin hükümdarlığını yıkmak için tüm gücüyle saldırıyordu. 1197’de, Baglerların Sverresborg Kalesi’ni ele geçirip tahrip ettiği sırada yaşananlar, tarihe acımasız bir savaş devri olarak kazındı.
‘Kuyunun Adamı’nın kemikleri ve dişleri
GENETİK ARAŞTIRMALAR ‘KUYUNUN ADAMI’NI DOĞRULUYOR
1197’de Baglerların saldırısına uğrayan Sverresborg Kalesi, ele geçirilip tahrip edildi. Sverris Efsanesi’nde anlatıldığına nazaran, Kral Sverre’nin destekçileri ortasında yer alan bir adam yani bir Birkebeiner savaşçısı, hükümdarın düşmanları, Bagler kümesi tarafından öldürülerek su kuyusuna atıldı. Akabinde kuyunun üzeri taşlarla kapatıldı. Yapılan bu aksiyonun hedefi ise su kaynağını kirletmekti.
2014 yılında başlayan Trondheim’daki hafriyatlarda arkeologlar, 7 metre derinliğindeki kuyuya ulaştıklarında, tarihin sessiz bir tanığıyla karşılaştılar. Kuyuda bulunan iskelet, üzerine yerleştirilen taşlar sayesinde neredeyse bozulmadan korunmuştu. Genetik tahliller, bu kişinin açık kahverengi yahut sarı saçlara ve mavi gözlere sahip olduğunu ve 30-40 yaşları ortasında öldüğünü ortaya koydu. Ayrıyeten tahliller bu kişinin muhtemelen Norveç’in güneyinden geldiğini ve fizikî özellikleriyle bölgenin tipik genetik yapısını yansıttığını doğruladı.
Uzmanlar, bu savaşçının öyküsünün bir efsane olmaktan çıkıp somut bir gerçek haline geldiğini belirtti. Genetik uzmanı Martin Ellegaard bahisle ilgili “Efsaneler ekseriyetle tarihle örtüşmez, lakin burada bilim ve kıssa kusursuz bir halde birleşiyor” dedi.
1938’de bulunan ‘Kuyunun Adamı’nın kemikleri
NORVEÇ TARİHİNİN KARANLIK BİR DEVRİ
Bu keşif, sırf bir adamın trajik sonunu değil, birebir vakitte Orta Çağ Norveç’inin karanlık bir devrini gözler önüne seriyor. Kuyunun içine ceset atmak, sırf düşmanlarını su kaynağından yoksun bırakmak için değil, birebir vakitte onlara ruhsal bir bildiri vermek için kullanılan acımasız bir formüldü.
Bu tarihi kuyu ve iskelet, şu anda NTNU Üniversitesi Müzesi’nde sergileniyor ve Norveç’in geçmişine ışık tutmaya devam ediyor. ‘Kuyunun Adamı’, sırf bir Birkebeiner savaşçısının öyküsünü değil, tıpkı vakitte halkının uğraşını ve kararlılığını temsil eden bir sembol haline geldi.