İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Bölgesel İstihdam Ofisleri’nin (BİO) İstanbul’un istihdamında tesirli 12 daldan 39 firma ile yaptığı derinlemesine görüşmede minimum fiyat artışının firma istihdamlarına tesiri araştırıldı. Araştırmaya nazaran uyumsuzluk son iki yılda yapısal bir meseleye dönüştü. Araştırma sonuçlarına nazaran, uyumsuzluk sorunu esas iki nedenden kaynaklanıyor: Başlangıç fiyatları ve marifet açığı.
İSTİHDAMI FRENLİYOR
İş arayanların bir işi kabul etmek için talep ettikleri fiyat meblağı ‘rezervasyon ücreti’ ile patronlarca önerilen fiyatlar ortasında son iki yıldır artan önemli farklar işgücü arz ve talebini olumsuz etkiliyor. Kelam konusu durum bir yandan istihdam artışını frenlerken başka yandan da işsizliği artırıyor.
4 Ocak 2022 itibariyle net minimum fiyat, yüzde 50 oranında artırılarak 2.825 TL’den 4.253 TL’ye Temmuz ayı itibariyle de yüzde 29,4 artırılarak 5.500 TL’ye yükseltilmişti. Araştırmada yapılan toplam artışın yüzde 94,7 olduğu hatırlatıldı.
Araştırmaya nazaran birtakım sonuçlar şöyle:
-Yapılan taban fiyat artışları, firmaların büyük çoğunluğunun (yüzde87’si) işe alım kararını etkilememiştir.
-Asgari fiyat artışları genelde firmaların eleman bulmalarını da kolaylaştırmamıştır.
–Firmaların tamamı artan enflasyonun, taban fiyattan eleman bulmayı her geçen gün zorlaştırdığını düşünmektedir.
-Asgari fiyat artışının birtakım dallarda kayıt dışı çalışmayı artıracak beklentisi yaygın.
–Çalışanların nerdeyse tamamı yıl içinde orta fiyat artışı beklentisi içinde
-Firmaların çoğunluğu fiyat artışı talebini olumlu karşılamış, yıl içinde orta fiyat artışı yapmışlar ya da yapmayı planlamaktadır.
-Firmaların üçte ikisi artan girdi maliyetlerini fiyatlarına yansıtmakta zorluk yaşadıklarını belirtirken üçte biri fiyat artışı konusunda sorun yaşamadıklarını söz etmiştir.
-Firmaların eleman temininde minimum fiyata ek nakdî yan haklar teklif etmeleri, orta artışlar yapmaları, “rezervasyon ücret-asgari ücret” uyumsuzluğunu gidermede tesirli olmaktadır.
FİRMALAR ELEMAN BULMAKTA ZORLANIYOR
Araştırmaya nazaran firmaların üçte ikisi önümüzdeki 6 ayda istihdamını artırmayı planlıyor. Tüm bölümlerde çabucak her firma, aradığı vasıflara sahip nitelikli işgücü bulmakta zorlanıyor. Firmalar öbür vilayetlerle karşılaştırıldığında İstanbul’da eleman bulmakta daha fazla zorluk yaşıyor. Neden olarak, hayat maliyetinin daha yüksek olması ve daha çok firma/iş imkânı nedeniyle seçeneklerin daha fazla olması görülüyor.
İSTANBUL’DA ÇALIŞMAK İSTEYENLER KONAKLAMA TALEP EDİYOR
Özellikle yüksek kira artışları nedeniyle kirada oturan çalışanların birçok konut sahipleri ile sorun yaşıyor. Bu İstanbul’dan göçü de gündeme getiriyor. Öte yandan, çalışmak için İstanbul’a göç etmek isteyen ve iş başvurusu yapan adaylar firmalardan konaklama imkânı talep ediyor. Araştırma sonuçlarında; ağır istihdam yapan lojistik, imalat kesimi, hizmet-idari takviye ve servis bölümündeki firmaların, konaklama imkânları sağlayarak İstanbul dışından işe alım yapmaya başladığına dikkat çekildi.
Piyasanın bir başka tahlili ise bilhassa imalat ve lojistik bölümündeki firmaların İstanbul’a komşu vilayetlere yakın alanlara faaliyetlerini taşımaları.