Uzmanlara nazaran yeni yıl ya da doğum günü üzere özel tarihler, yeni maksatlar belirleme noktasında motive edici bir güç olarak rol oynuyor. Psikolojide ‘fresh start effect’ (YBE) olarak tanımlanan bu durum, herkes için olduğu üzere merkezi imtihanlara hazırlanan öğrenciler için de değerli ve yeni bir başlangıcın birinci adımı olabilir. Uzman Klinik Psikolog Merve Hacıabdurrahmanoğlu, yeni yılın taze bir başlangıç hissi yarattığını belirterek bu kavramı şöyle açıkladı:
GERÇEKÇİ AMAÇLAR KOYUN
“Sınava hazırlanan öğrencilerin, kendilerine gayeler koyması epeyce değerli. Ama dikkat edilmesi gereken değerli bir nokta var. Çok büyük, gerçekçi olmayan gayeler koyulduğunda başarısızlık hissi doğabilir. Bu da özgüveni zedeler. Bu sebeple maksatların gerçekçi ve sağlıklı formda belirlenmesi ehemmiyet taşır.”
ÖZEL GÜNLER HATIRLATICI OLUYOR
Yeni yılın insan hayatındaki kıymetli günlerden biri olduğuna dikkat çeken Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Kısmı Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurten Sargın ise öğrencilere şu tavsiyeleri verdi:
“Yılbaşı ya da doğum günleri, insanları harekete geçiren günler olarak kıymetlendirilir. Bu günlerde koyulan maksatlar daha hatırlatıcı olur. Zira planlanan aksiyonun yapılmaya başlandığı gün sıradan olmadığı için daha kolay akılda kalır. Böylelikle bir sonraki yıl dönüp bakıldığında belirlenen maksatların neresinde olunduğu daha net bir formda kıymetlendirilebilir.
ÖNCE PÜRÜZLERİ ORTADAN KALDIRIN
Öğrenciler ise yeni yılda öncelikle disiplinli ve nizamlı olmalı ayrıyeten amaçlarına giden yolda manileri ortadan kaldırma konusunda kararlılık göstermeye odaklanmalı. Zira bu mahzurlar, onların çalışma motivasyonların önüne geçebilir. Örneğin ağır bir halde toplumsal medya kullanıyorlarsa bunu azaltmaya karar vermeliler. Bunun yanı sıra bilhassa imtihana hazırlanan öğrenciler, çalışma planları konusunda rehber öğretmenleriyle daha fazla iş birliği yapmalılar. Zira Liselere Geçiş Sistemi (LGS) kapsamındaki merkezi imtihana ve Yükseköğretim Kurumları Sınavı’na (YKS) hazırlanan bu yaş kümesi, bazen kendi otokontrolünü sağlayamayabiliyor. O nedenle gayelerine ulaşma konusunda rehber öğretmenlerinden takviye alabilirler.
HEDEFLERDEN BİRİ DE ‘ERTELEMEYİ BIRAKMAK’
Diğer yandan öğrenciler, YBE ile planladıkları çalışma programına uymaya ihtimam göstermeli ve erteleme davranışından kaçınmalı. Zira bugün erteledikleri iş, yarın üzerlerinde fazladan bir yük olacak. Başlangıçta çalışma tempoları düşük olabilir fakat ilerleyen süreçte tempolarını kademeli olarak artırabilirler. Şunu unutmasınlar, maraton koşucularından başlangıçta ritmini koruyarak giden ve sonrasında hızlananlar yarışı kazanıyor. Bu nedenle paniğe kapılmayıp, tertipli ve disiplinli çalışmaya odaklansınlar.
YENİ YILA YBE İLE NASIL BAŞLAMALI?
Uzman Klinik Psikolog Merve Hacıabdurrahmanoğlu, yeni yılın birinci günlerinin, YBE için kusursuz bir fırsat olduğunu belirterek imtihana hazırlanan öğrencilere şu tavsiyeleri verdi:
1) Uykunuzu almış bir biçimde güne başlayın.
2) İstikrarlı ve besleyici bir kahvaltı yaparak hem fizikî hem de zihinsel gücünüzü artırın.
3) Yıl için belirlediğiniz amaçları gözden geçirin ve onları gerçekleştirmek için atacağınız birinci adımları düşünün.
4) Günlük ve haftalık planlarla amaçlarınızı somutlaştırın.
5) Birinci günü daha manalı geçirmek için toplumsal medya ve telefondan uzak durmayı deneyin. Bunun yerine tabiatta vakit geçirebilir yahut bir şeyler yazabilirsiniz.
6) Kendinizi takdir edin. Geçen yıldaki başarılarınızı hatırlayın ve yeni yıl için umutlu olun.
5 ADIMDA HAKİKAT GAYE NASIL KOYULUR?
1) Amaçlar belli, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi ve vakte bağlı olmalıdır.
2) Küçük adımlarla başlayın. Büyük amaçları, küçük ve ulaşılabilir adımlara bölün.
3) Kendinize esneklik tanıyın. Bu sizin yolunuz ve seyahatte aksaklıklar olabilir. Kendinizi suçlamak yerine yola devam edin. Kararlılığınızı gösterin.
4) Olumlu bir lisan kullanın. Maksat koyarken başaramayacaklarınıza değil başarabileceklerinize odaklanın.
5) Takviye almayı unutmayın. Amaçlarınızı sevdiklerinizle paylaşarak moral takviyesi alın.