Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Devlet Su İşleri (DSİ) Bölge Müdürlüğü Toplumsal Tesisleri’nde, aralarında Haber7.com Genel Yayın Yönetmeni Osman Ateşli’nin de bulunduğu dijital medya yöneticileriyle bir ortaya geldi.
Bakan İbrahim Yumaklı, Suriye’de 14 kişilik bir takım kurduklarını ve bir aksiyon planı hazırlamak üzere çalışmalara başladıklarını açıkladı. Bakan Yumaklı, ayrıca asgari fiyat sonrası fahiş fiyat uygulayanları en üst seviyede yaptırımların beklediğini söyledi.
Haber7.com Genel Yayın Yönetmeni Osman Ateşli’nin “Tarım eserleriyle ilgili toplumsal medyada dolanıma sokulan dezenformasyon içeren görüntüler konusundaki değerlendirmeniz nedir?” sorusuna; “Şu anda ülkemizin bütün sonlarını kapatsak bizim rastgele bir besinle ilgili bir problemimiz olmayacak. Tohum için de bu türlü, üretim için de bu türlü.” cevabını verdi.
Bakan Yumaklı, 2024 Değerlendirmesi 2025 Gayeleri Toplantısı”nda gelen soruları da yanıtladı. 
SORU: BİR TARIM ÜLKESİ OLAN SURİYE’YE YÖNELİK, YAŞANAN SON GELİŞMELER SONRASI TÜRKİYE’NİN VE BAKANLIĞIN BİR ÇALIŞMASI, MENTORLUĞU OLACAK MI?
CEVAP: Suriye’nin halihazırda tarım ve doğal kaynaklarının dışında diğer bir gelir potansiyeli yok. Bu mevzu gündeme geldiği andan itibaren biz de 14 kişilik bir takım kurduk, bir hareket planı hazırlamak üzere çalışmalarımıza başladık. Oraya gönderdiğimiz arkadaşlarımız var. Bugün itibariyle oradalar. Bu çalışmaları yapacaklar ve Bakanlığımız uhdesinde Suriye’nin tekrar kendini toparlaması ismine çok kıymetli bir başlık olan ziraî üretim konusunda, hem bitkisel üretim hem hayvansal üretimde muhtaçlıkları tespit ederek kesinlikle onların yanında olacağız. Sayın Cumhurbaşkanımız da açıkladı. Her bakanlık kendi uhdesinde bu çalışmaları yapacak. Çok kıymetli bir potansiyel var. Çok önemli badireler çektiler. Üretimleri neredeyse yok denecek kadar az. İnanıyorum ki çok süratli bir formda hem kendilerinin gelişimi hem de bizim katkılarımızla âlâ sonuçlar alacağız inşallah.
SORU: Asgari fiyat artışıyla birlikte yeni fiyatların artışını görüyoruz. Bilhassa et eserlerinde. Bunlara yönelik bir tedbiriniz var mı?
CEVAP: Maalesef pandemi sonrasında bir fiyatlama davranışı bozukluğu var. Olmasını düşündüğü maliyeti bugünden yükleyerek fahiş fiyatlama sürecini başlatmak sonu gelmez bir döngüyü oluşturuyor. Hiç kimsenin, maliyetinin üzerine makul karı koyarak ticaretini yapan kimseye bir şey söylediği yok, olamaz da. Lakin bir liralık maliyetin satış fiyatı olarak on lira belirlenmesi fahiş fiyattır. Bununla ilgili hem Ticaret Bakanlığımız hem de biz bir açıklama yaptık ve burada şunu söyledik: Üretim maliyetlerinin içerisinde personellik hisseleri gözetilmeksizin güya maliyetin tamamı personellik maliyetiymiş üzere fiyatlama yapanlara karşı biz de halihazırda mevcut yaptırımları en üst seviyede uygulayacağız.
(Et fiyatları) Aslında et fiyatlarında bir değişim yok. Yalnızca et fiyatlarında değişim sağlama gayretleri var. Adana Kasaplar Odası Başkanı bir açıklama yaptı. Kendisini mahkemeye verdik. Birebir halde Ticaret Bakanlığımız da gerekenin yapılmasıyla ilgili onlar da tespit ettiler. Bu kişinin bir kasap dükkanının bile olmadığı söyleniyor lakin kasaplar odası lideri. Söylediği, güya piyasada herkesin birebir niyette olduğu izlenimini veriyor. Daha sonra gerçek dal sahipleri çıktı, dediler ki üretici biziz, bizde bu türlü bir şey yok, piyasada bu türlü bir şey yok, nereden çıkıyor bu? Maalesef bulanık suda balık avlama davranış biçimi. Biz de bunlarla en güçlü biçimde çaba etmeye devam edeceğiz. Yalnızca yaptırım olarak değil ET SÜT Kurumu marifetiyle piyasayı regüle edeceğiz. Çok yakından takip ediyoruz. Rastgele bir eser eksikliğinden kaynaklı bir şey olmadığını da söylemek isterim. Herkesin gönlü ferah olsun.
SORU: YURT DIŞINDAN ANGUSLARIN GELECEĞİ AÇIKLANMIŞTI İKİ ÜLKEDEN. BUNLARLA İLGİLİ BİR TAKVİM VAR MI VE BUNLAR GELDİĞİNDE ET FİYATLARI İLE İLGİLİ BİR RASTGELE BİR DEĞİŞİKLİK OLACAK MI?
CEVAP: Yaklaşık %5 üzere bir gereksinim var. Münasebetiyle bunları sağlamak üzere Et Süt Kurumu marifetiyle daha evvel özel dal yapıyordu, bunu hem takvimlerde sorun olduğu için hem de Pazar aşikâr bir kısıtlı Pazar, herkes oraya gittiğinde fiyatlar yükseldiği için biz bunu yasakladık. Dedik ki devletin kurumu yapacak. Münasebetiyle bu planlama geçtiğimiz yıldan itibaren zati devam ediyor, bu yıl da devam edecek lakin gelen canlı hayvan yalnızca ete dönüştürmek için değil tıpkı vakitte bizdeki besilik anaç hayvan artırılması ile ilgili Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü ile Et Süt Kurumu ortasında bir projeden bahsetmiştim. Bu proje şu anda işliyor. Iğdır’da TİGEM yerlerini, şu anda orada 10 bine yakın hayvan oldu. Burayı 20 bine çıkartacağız. Ve Şanlıurfa Ceylanpınar, dünyadaki en büyük tek kesim çiftlik olma özelliğine sahip TİGEM’in. Tekrar orada da toplamda 70 bin adetlik bir anaç hayvan stoku oluşturacağız.
Bunun dışında da yeniden besilik hayvan stokumuz olacak. Ülkedeki rastgele bir ani gereksinim doğduğunda bunları kullanmak üzere. Hasebiyle bu sistematik devam ediyor.
Elbette hiçbir ülkenin %100 kendine yeterliliği yoktur. Lakin bizim bilhassa hayvansal üretimle ilgili çok değerli bir avantajımız var. Bizim ülkemiz toprakları buna uygun. Pazarlama ve satış sorunumuz yok. Yani şöyle bir baktığımızda, bizim etrafımızdaki ülkelere çok çarçabuk ihraç edebiliriz. Münasebetiyle içerideki üretimi artırmamız gerekir. Şu anda bütün gücümüzle buna çalışıyoruz. Yani içeride bunun üretimini yapacak olan işletmeleri, hayvan hastalıklarını, elimizdeki sürünün kalitesini artıracak bütün uygulamaları devreye aldık. Bunları da yakından takip ediyoruz. Artık daha evvelki devirlerde muhtaçlığa binaen bir çabucak ithal ederek o açığı kapatalım uygulaması olmuş. Tamam o vakit da işlevini yerine getirmiştir. Lakin siz daima ithalatla bunu kapatamazsınız. Biz buna 3 yıllık bir perspektif koyduk. Artık bize herkes şunu söyledi, ‘ya biz bunu çok duyduk 3 yıl, 3 yıl’. Hayır, 3 yılın bir sebebi var. Zira bizim planlamamıza nazaran biz 3. Yılın sonunda artık bu ülkede ithalat konusunu konuşmuyor olacağız. Bu üretim artışını sağladığımızda artık yalnızca besilik hayvan ithal edip onu 8 ay baktıktan sonra en düzgün fiyatla satmak isteyen firmalar, üretimle ilgili hiçbir şeyleri yok. Ben onlara pansiyon besicilik yapıyorsunuz dediğimde, bu terminoloji bana aittir. Siz alıyorsunuz, burada besliyorsunuz, 8 ay pansiyon besicilik yapıyorsunuz. Sonra da satıyorsunuz, sonra bir daha dönüyorsunuz. Diyorsunuz ki haydi bakalım yenilerini getirelim. Güzel de içerideki üretim. Münasebetiyle onlara şu anda şunu söylüyoruz. Kardeşim tıpkı TİGEM’le Et Süt kurumu ortasındaki üzere gelin Et Süt Kurumu ile mutabakat yapın. Deyin ki ‘kardeşim ben üretim yapacağım, bana gerekli kolaylığı sağlayın. Biz de bunu yapacağız.’ Yani bu kesimi de üretim yapmaya yönlendiriyoruz. Birinci başta biraz bir direnç oldu lakin şu anda artık talepler gelmeye başladı. Hem de bu işi profesyonelce yapacak olan besicilerden. İnşallah bu mevzuyu Türkiye’nin gündeminden çıkartacağız.
SORU: PESTİSİTLE İLGİLİ KONTROL, PESTİSİTLİ ESERLERİN ORANI, YÜKSEK ÇIKAN ESERLERİN ORANI, İHRACAT POTANSİYELİ OLUP KAPIDAN DÖNEN, GÜMRÜKTEN DÖNEN VS. NET BİR SAYI VAR MI?
CEVAP: İhraç eden eserlerle alakalı bu dataları verdik. Pestisit kullanımında AB’nin neresindeyiz bence evvel ona bakmak lazım. Yani dünya ortalaması dekara 2,26 kg pestisit. Biz de buna yakınız. Avrupa Birliği bizden % 30 daha fazla pestisit kullanıyor dekarda. Yani bir ülke söyleyeyim. Mesela Japonya’da pestisit kullanımı yanılmıyorsam %11’di. Evet. Yanlışsız hatırlıyorum. 11 kilogram. Bizde 2.26 kilogram, Japonya’da 11 kilogram. Avrupa Birliği’nde bizim %30 daha üzerimizde. Artık bir kalıntı aksiyon planımız var söyledim. 17 ile çıkartıyoruz bu kalıntı aksiyon planını. Ve bilhassa zirai ilaç kullanımı ile ilgili, pestisit kullanımı ile ilgili oranları aşağı indirmek üzere bunun alternatifini koymanız lazım. Yani sen bunu aşağı indir dediğinde güzel midir? Hasebiyle zararlıyla uğraşta biyolojik çabayı devreye koyman lazım ve bunun tesirini de göstermen lazım. 2025 yılı içerisinde 10 milyon yararlı böcek üretimi yapacak bizim Bakanlığımızın ilgili üniteleri, enstitüleri. Bunu söylemek istiyorum. Artık ülkemizdeki kalıntı oranını %35 azalttık. Kâfi mi? Yetmez. Dediğim üzere bu oranı aşağı çekmek için her şeyi yapacağız. Avrupa Birliği’nden dönen eserlerin güya yalnızca çünkü ilaç kontrolü ihraç edilen eserlere yapılıyormuş üzere bir algıya sebep olduğunu görüyorum. Bu kısmı bir daha söylemek istiyorum. Türkiye’de arkadaşlarımız hasat öncesi, hasat sonrası, paketleme tesisleri, haller, marketler, yani son tüketim yerlerinden tahliller yapıyorlar ve tespitlerini kesinlikle lakin kesinlikle imha ediyorlar, tespit etmiş oldukları eserleri. İthalat ve ihracatta da iki türlü geri dönüş oluyor. Bir tanesi pestisit kalıntısı sebebiyle ikincisi de aflatoksin dediğimiz hepinizin malumu küflenme sebebiyle geri dönüşler. İlaç kalıntılarıyla ilgili hiçbir formda içeri alınması kelam konusu değil. Zati büyük bir kısmı Avrupa Birliği’nde bunların imha ediliyor. İmha edilmemiş ancak bize iade olanları da biz imha ediyoruz. İmgelerini de yaydık hatta. Yeniden aflatoksinli olanlarla alakalı da Avrupa Birliği kimisini kendisi orada imha ediyor. Bize de iade olduğu vakit bunların yine güya bir ithalatmış üzere tahlili yapılıp şayet orada da bir sorun tespit edilirse biz de imha ediyoruz. Hasebiyle bu bahisteki oran binde 1 ile binde 2 ortasında. Yani bizim 6 milyon ton yaklaşık tarım eseri ihraç ettiğimizi düşünürsek bunların içerisindeki oran binde 1 ile binde 2 civarında. Yani RASFF bildirimindeki azalışı 2023-2024 oranını bilhassa dikkatlerinizi sunmak isterim: Azalış %54. Yani yurt içerisinde yapmış olduğumuz 2023’te başlayıp 2024’de artarak devam eden besin konusundaki kontrollerimizin tamamının ve uygulamalarımızın, alternatif uygulamalarımızın tamamının sonuçlarını aldık. Bunları daha da artıracağız inşallah. Avrupa Birliği ile bu bahisteki mevzuatımızın %99 oranında uyumlu olduğunu söyleyebilirim. Hasebiyle Avrupa Birliği’ndeki rastgele bir vatandaş ne yemiyorsa bizim vatandaşımızın da onun yememesini sağlamaya çalışıyoruz. Artık bu aflatoksin yani küfle alakalı bilhassa Antep fıstığı bu yıl üretimi çok fazla oldu. Onunla ilgili bir ilgi oran vereceğim size. 1473 sevkiyat oldu 2024’te. Bu sevkiyattan yalnızca 20’si geri döndü. Yani oranı %1.3. Kuru incirde 5654 sevkiyattan 81’i geri döndü. Oranı %1.43. Kuru kayısı da fazla kükürt dioksit nedeniyle 21.000 ton eserden yalnızca 282 tonu geri döndü. Bunun oranı da %1.34. Tekrar söylüyorum. Avrupa Birliği’ne en çok ziraî eser ihraç etmemiz sebebiyle en çok RASFF bildirimi almamız bu sonuçları doğuruyor. Bizim maksadımız bunları sıfıra yaklaştırmak. Lakin bütün eserlerimizin tamamı bu türlü diye bir genelleme yapmak üreticiye haksızlık açıkçası.
SORU: TARIM ESERLERİYLE İLGİLİ TOPLUMSAL MEDYADA DEVERANA SOKULAN DEZENFORMASYON İÇEREN GÖRÜNTÜLER KONUSUNDAKİ DEĞERLENDİRMENİZ NEDİR? HAL YASASI İLE İLGİLİ DÜZENLEME HANGİ BASAMAKTA?
CEVAP: Arkadaşlar lisanımızda tüy bitti. Şu anda ülkemizin bütün sonlarını kapatsak bizim rastgele bir besinle ilgili bir problemimiz olmayacak. Tohum için de bu türlü, üretim için de bu türlü. Zati bu fiyatlama davranışları da eserin olmamasından kaynaklı değil. Pazara, markete, manava gittiğimiz vakit eserin yokluğu diye bir şeyi hiç konuşuyor muyuz? Konuşmuyoruz. Ziyadesiyle da var. Burada kıymetli olan bunun nasıl fiyatlandığı? İşte onu da fahiş fiyat başlığında konuşuyoruz. Münasebetiyle şunun altını çizmek istiyorum. Türkiye’deki eser fiyatlamalarıyla ilgili konuda eser arzıyla ilgili bir tesir kelam konusu değildir. Birçok sebebi var elbette. Bunun Ticaret Bakanlığı tarafı var, bizim tarafımız var, birbirine girmiş süreçlerimiz var. Fakat en değerli iki tane konu vardır bir eserin fiyatı için. Eserin arzıyla ilgili fazlalık ya da azlık, eserin fiyatını belirler ya da maliyetleri eserin fiyatını belirler. Üretici üretmiş bunu arz etmiş üreticinin arz ettiği eserde sorun yok üreticinin arz ettiği fiyatta sorun yok fakat son tüketici onu almaya gittiğinde, bütün eserlerde de değil farklı eserler için vakit zaman sorun oluyor. Hal Yasası Ticaret Bakanlığımızın uhdesinde fakat birlikte çalışıyoruz. Bu yıl içerisinde kesinlikle bu değişiklikleri gündeme getireceğiz. Bizatihi hem Ticaret Bakanımız hem ben hem hallerde, hal idareleriyle hem toptancılarla farklı vakitlerde toplantılar kendimiz de gözlemledik. Artık arkadaşlarımız çalışıyor en kısa vakitte bu yürürlüğe girecek inşallah. Takvimi söyleyemeyeceğim zira çalışma devam ediyor lakin en kısa vakitte bitirmek istiyoruz. Ticaret Bakanlığımız bu mevzuya liderlik ediyor, 2025 içerisinde diyebiliriz.
SORU: BESİN GÜVENİLİRLİĞİNİN SAĞLANMASI KONUSUNDA CEZALAR YETERLİ Mİ, ADALET BAKANLIĞI İLE BİR ÇALIŞMA YÜRÜTÜYOR MUSUNUZ?
CEVAP: Niye açıklıyorsunuz gereğini yapsanıza demişti bana birisi. Esasen gereğini yaptığımız için açıklıyoruz. Evvel gereğini yapıyoruz, sonra da ifşa ediyoruz. Bu bahis ikiye ayrıldı. İnsan sıhhatini tehlikeye düşüren uygulamalar ve öbürleri diye. O eserin etiketinde size vaadedilen, taahhüt edilen içeriği size üretici vermek zorunda. Bunun diğer bir alternatifi yok. Rastgele bir eserin etiketinde, içerikte 100 ünite olması gerekiyor ancak bizim denetimimizde 40 ünite ise 60 ünite ise 80 ünite ise biz onu taklit tağşiş kısmında yayınlıyoruz. Diyoruz ki biz yakaladık bu türlü bir uygunsuzluğu, bununla ilgili yaptırımları, idari para cezalarını gerçekleştirdik. Siz de bilin bu markayla ilgili, bu eserle ilgili bu türlü bir tespitimiz var. İşletmelere geri dönüp şunu söylüyoruz, üretim süreçlerinize tekrar bakmak zorundasınız, üretim süreçlerinizi denetim etmek zorundasınız. Bir kişi size emeğinin karşılığı olan bedeli ödüyorsa siz de ona taahhüt etmiş olduğunuz eseri vereceksiniz. İkinci kısım, sıhhati tehlikeye düşürücü besinler kısmı. Bununla ilgili birçok başlık var. Burada da çok yüksek para cezaları var. 10,5 milyona kadar idari para cezaları var. Üstüne üstlük biz sıhhati tehlikeye düşürücü olanların tamamını savcılıklara kabahat duyurusunda bulunuyoruz. Artık ondan sonrası bizim kanunlarımızda onun cezai müeyyidesi neyse mahkeme tarafından o veriliyor. Rastgele bir halde bu üretim sürecinde devamlılığı sağlayacak bir tehdit görüyorsak biz o işletmenin faaliyetlerini askıya alıyoruz. O uygunsuzluğu, insanların sıhhatini tehlikeye düşürecek konuları ortadan kaldırana kadar da faaliyet göstermesine müsaade vermiyoruz. Bunun dışında şu anda bizim ve ülkemizin kanunlarının öbür bir yaptırımı yok. Lakin şuna da dikkat ediyoruz, bu bütün dalın birebir şeyi yaptığı manasına gelmez. Hasebiyle bölümün tamamını güya çok özel bir biçimde buna uğraş ediyorlarmış üzere yaftalamak öbür bir sorunu meydana getirir. Bir markayı oluşturmak için dişinizle, tırnağınızla bir yere kadar getiriyorsunuz. Orada bu ayrımı yeterli yapmak gerekir. Bizim halkın sıhhatini tehlikeye düşürücü şeylerle ilgili marka, firma, kim zerre kadar umurumuzda değil. Ne gerekiyorsa sonuna kadar yapıyoruz. Öteki tarafta da şayet düzeltilebilir bir şeyse firmalara ikaz ediyoruz gereğini yaptıktan sonra. Birebir halde tekrarı halinde yaptırımlar da var. Bunları da takip ediyoruz. Toplum kontrolü ve toplumun o bahisteki kanısının tesiri çok daha büyüktür. Münasebetiyle vatandaşlarımızla Bakanlığımız ortasında çok güçlü bir bağ kurulduğunu görüyorum. Bundan da son derece mutluyum ve daima şunu söylüyorum, rastladığınız rastgele bir şey varsa, bütün vatandaşlarımız istekli besin denetçisidir. Bize ulaştırın. Hangi irtibat sistemini kullanırsanız kullanın. Biz ona gereğini yapacağız.