Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Şanlıurfa’da GAP Aksiyon Planı Bilgilendirme ve İstişare Toplantısı ve Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK),’nun akabinde ortalarında Milliyet Gazetesi Ankara Temsilcisi Didem Özel Tümer’in de bulunduğu gazetecilerin sorularını yanıtladı.
“ENFLASYON 4 SEBEPTEN ÖTÜRÜ DÜŞMEYE DEVAM EDECEK”
İşte Şimşek’in iktisatta yeni periyoda ait açıklamaları: “Bana yöneltilen sorularla ilgili olarak birkaç hususu belirteyim. Bir sefer her şeyden evvel enflasyonu düşürmede kararlıyız, enflasyon düşüyor. 2022 yılı sonunda yüzde 64 civarıydı, 2023’te yüzde 65 civarı, muhtemelen yılı yüzde 44-45 aralığında kapatacağız diye Merkez Bankamızın bir iddiası var, münasebetiyle enflasyon düşüyor, 2025 yılında da enflasyon 4 sebepten ötürü düşmeye devam edecek.
Birincisi, tabi ki para siyaseti gecikmeli tesirde buluyor, para siyasetinin dezenflasyonist sürece katkı vermesi bundan sonraki süreçte de devam edecek, gecikmeli tesir 18 ay boyunca kelam konusu olacak.
İkinci olarak, 2025 yılında biz bütçe açığını yaklaşık yüzde 5 civarından yüzde 3 civarına düşürmeyi hedefliyoruz, hasebiyle bütçe açığındaki azalmanın dezenflasyonist tesiri de çok net bir halde görülecek.
Üçüncü olarak, tabi yönetilen yönlendirilen fiyatlar konusunda da aslında azamî hassasiyeti gösteriyoruz. Örneğin 2024 yılında doğal gaz, elektrik fiyat artışları yüzde 38 civarı oldu, yani Merkez Bankası’nın özgün maksadına paralel gitti, 2025’te de misal yaklaşım içinde olacağız. Burada kıymetli olan birkaç faktör var, yani elektrik ve doğal gazı bir kenara bırakacak olursak, akaryakıt ÖTV’si ve tütün eserlerinin ÖTV’si, bu iki bahiste da enflasyon gayesini tehlikeye atmayacak bir yaklaşım içerisinde olacağız. Esasen yurt içi ÜFE kadar, daha doğrusu son 6 aylık yurt içi ÜFE oranında olağan kurallar altında ÖTV’de bir artış kelam konusu olacakken, ki bu oran hayli düşük, yani enflasyon yılsonu açıklanmadığı için tam bir sayı vermem gerçek olmaz, fakat göreceksiniz ki 2025 enflasyonu tehlikeye atmayacak halde olacak.
AKARYAKIT VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ
Burada tahminen akaryakıtta bir değerlendirmeye gidebiliriz, yani sınırlama manasında, yine değerleme oranıyla artan başka birçok harç ve fiyat zati enflasyon sepetinde yok, zira pasaport daima aldığınız bir şey değil, kimlik daima aldığınız bir şey değil, onlar o nedenle hane halkının gereksinime binaen dönemsel olarak aldığı hizmetler karşılığında verilen hizmetler. Hasebiyle burada önümüzde güç fiyat ayarlamaları çok kritik. Yönetilen yönlendirilen fiyatlarda, akaryakıt ÖTV’si kıymetli, bir de tütün eserlerindeki ÖTV, başkalarının enflasyon üzerindeki tesiri olmadığı yahut çok sonlu olduğu için onları başka bir çerçevede kıymetlendiriyoruz. Bütçede gelir ayağı perspektifiyle bakıyoruz, fakat öbür yönetilen yönlendirilen fiyatlarda Merkez Bankası’nın 2025 gayesini önemli bir halde dikkate alacağız.
Tabi bir de temel sorulan soru şuydu: Islahatlar. Burada aslıda kastedilen arz istikametli dezenflasyon siyaseti. Orada az evvel kıymetli bakanlarımız da değindiler, bizim önceliğimiz tabi ki besin arzını artırmak, o nedenle de Tarım Bakanlığımızın sulama, toplulaştırma, besin lojistiği, besin ihtisas bölgelerinin kurulması üzere konularda biz çok güçlü bir halde takviye vermeye devam edeceğiz. Yani bütçede besin arzını önceliklendireceğiz, bu arz istikametli dezenflasyon için değerli bir adım.
SOSYAL KONUT
İkinci olarak, tabi toplumsal konut, zira kiralar şu anda kıymetli bir tabi ki konu ve toplumsal konut arzının artırılması da yeniden bizim arz istikametli siyasetlerin değerli bir birleşeni.
Enerjide dönüşüm tabi ki değinildi, o da çok kritik, zira cari açık üzerinden dolaylı olarak dezenflasyonu destekleyecek. Son 21 yıla baktığınız vakit, Türkiye’nin güç ithalatı Türkiye’nin cari açığının 1,5 katı, yani 948 milyar dolar, hasebiyle burada Güç Bakanlığımızın yaptığı hoş çalışmalar sayesinde güçte dışa bağımlılık azaldıkça cari açık üzerinden, kur üzerinden enflasyonist baskılar da daha yönetilebilir olacak. Yani hem besin arzı, hem güç arzı, hem toplumsal konut arzı, hasebiyle bütün bunlar tesirli olacak. Yeniden Sanayi Teknoloji Bakanlığımızın aldığı çok değerli inisiyatifler var, bilhassa üretimin artırılmasına yönelik, yatırımların artırılmasına yönelik, cari açığın azaltılmasına yönelik, bütün bunlar asında orta-uzun vade dezenflasyonu destekliyor, o nedenle zati YTAK üzerinden bu alanlar destekleniyor.
Ama en kritik alanlardan bir tanesi tabi ki hiçbir dalda bir konsantrasyona müsaade vermemek, yani halk lisanıyla monopolleşmeye sektörel yahut eser bazında müsaade verilmemesi. Burada en kritik bahis, bütün eserlerde, bölümlerde piyasaya girişin-çıkışın kolaylaştırılması, global entegrasyonun güçlü bir halde devam ettirilmesi. Zira rekabetin olduğu ortamda verimlilik vardır, inovasyon vardır, o da tabi ki dezenflasyonisttir. O nedenle Avrupa Birliği’yle Gümrük Birliği’nin güncellenmesi pahalıdır, oraya bilhassa tarımın, işte hizmetlerin, kamu alımlarının eklenmesi değerlidir. Kamu alımları demişken, kamu ihale ıslahatı da bu bağlamda değerli bir ıslahattır. Münasebetiyle biz global entegrasyonu da aslında bir manada dezenflasyonist sürecin bir modülü olarak görüyoruz.
Bütün bu çerçevede baktığımız vakit, az evvel de söyledim, para siyasetinin gecikmeli tesiri, bilhassa maliye siyasetindeki 2025’e ait öngörülerimiz, yönetilen, yönlendirilen fiyatlar ve yapısal dönüşüm, yapısal ıslahatlar dezenflasyonu kalıcı olarak destekleyecek, münasebetiyle bizim o mevzuda bir tereddüdümüz yok.
KKM’DEN ÇIKIŞ
Merkez Bankası, dezenflasyon için para siyasetinde gerekli çerçeveyi arkadaşlar oluşturdular ve bu çerçeve güçlü bir formda tabi ki devam edecek. KKM konusuna gelince, bizim için tabi ki bir amaç, lakin biz daha evvel de söyledik, piyasalarda rastgele bir oynaklığa, rastgele bir, yani piyasaları tabiri caizse bozmadan çıkış süreci devam edecek. Şu ana kadar bu süreç çok yeterli yönetildi, yani geçen sene Ağustos ayında 144 milyar dolarla doruğa çıkan KKM bakiyesi şu anda 30-35 milyar dolar aralığına inmiş durumda, bunun yaklaşık 3’te biri hukukî şahıslara ilişkin, geriye kalanı şahıslara ilişkin mevduatlardan oluşuyor. Biz zati hukuksal şahısların Kurumlar Vergisi istisnasını kaldırmıştık, daha az cazip hale getirdik. Bireylere ait de stopaj getirdik, hasebiyle önümüzdeki devirde KKM’yi daha da az cazip hale getirecek adımları atmaya devam edeceğiz. Hakikaten Merkez Bankamız aslında yakın periyotta bir-iki düzenleme yaptı o çerçevede.
ESNAF KREDİLERİ
Onun dışında kredilere ait bir soru vardı. Tabi biz tarım, ihracat, yatırım, esnaf üzere alanlarda bir kredi sınırlamamız yok, hatta bu alanlarda bizim bütçe üzerinden faiz sübvansiyonumuz var. Hasebiyle bakın ihracatta reeskont kredisi veriyoruz, bu türlü az bir sayı falan da değil, son 1 yıl içerisinde 531 milyar liralık reeskont kredisinden bahsediyoruz. Oradaki öbür takviyeler ve kalemleri de hesaba kattığımızda ek 150-160 milyar lira daha kelam konusu.
ÇİFTÇİYE 160 MİLYAR TL DESTEK
Yine çiftçimize gelecek sene için faiz sübvansiyonu olarak 160 milyar lira dayanak vereceğiz, misal halde esnafımıza, yani esnaflarımızın kullandığı kredilerin faizinin yüzde 50’sini devlet olarak karşılamaya devam edeceğiz.
Dolayısıyla gördüğünüz üzere tarımda, ihracatta, esnaf kredilerinde zati biz sübvansiyon sağlıyoruz. Yatırımlarda da YTAK üzerinden, bir de verilen teşviklerdeki faiz dayanağı üzerinden yatırımlara da önemli bir faiz dayanağımız var, yeni teşvik sistemiyle de bu çok daha net bir biçimde ortaya konulacak. Fakat biz tüketici kredilerini sübvanse etmiyoruz, etmeyeceğiz.
Enflasyon düşüyor, hasebiyle önümüzdeki periyotta muhtemelen finansmana erişim bütün kesitler için daha da güzelleşecek, şartlar daha elverişli hale gelecek. Hakikaten global şartlar da daha destekleyici hale geliyor. Anladığım kadarıyla bana gelen sorular bunlardı.”