İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk anlattı:
Bağışıklık sistemi vücudun en karmaşık sistemidir. Kanser ve enfeksiyon gibi hastalıklar genel olarak bağışıklık sisteminin yetersiz olması ile ilgili hastalıklardır. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için yeterli C ve D vitamini tüketmek gerekir.
VİRÜSLERLE SAVAŞIR
C vitamini, antioksidan özelliğe sahip suda eriyen bir vitamindir. Tüm antioksidanların en sıra dışı olanı, en önemlisidir. Bağışıklık sistemini güçlendirir, virüslere karşı ciddi antiviral etkiler gösterir. Organlardaki bağ dokusunu oluşturan kolajen sentezini arttırarak enfeksiyon ve kanser hücrelerinin çevreye yayılmasını engeller. C vitamininin birçok organ ve sistem üzerinde değişik etkileri söz konusudur. C vitamini öncellikle organların, damarların, diş ve kemiklerin çatısını teşkil eden, büyüme ve onarımı için gerekli olan kolajenin oluşumunda rol oynar. Kolajen oluşumu dokularda bulunan kanser türü hastalıkların ve enfeksiyon etkenlerinin yayılımını engellemede önemli rol oynamaktadır. C vitamini bağışıklık sisteminin en çok ihtiyaç duyduğu bileşiklerden biridir, viral ve bakteriyel enfeksiyonların önlenmesinde, üst solunum yolu enfeksiyonlarının önlenmesi ve tedavisinde etkili olmaktadır.
Enfeksiyon C vitamini ihtiyacını arttırır
Enfeksiyon döneminde vücudun C vitamini ihtiyacı en az 10 kat artar ve bağışıklık sistemi savaşçılarının C vitamini ile yüklü olmaları gerekir. C vitamininin bilinmeyen önemli özelliklerinden biri zararlı maddeleri etkisiz hale getirerek idrarla atılımını sağlamasıdır. Bu yönüyle şelatör bileşiklerden (vücutta biriken zararlı metallerle birleşip onların atılımını sağlayan organik moleküller) biri olarak tanımlanır. Tüm vitaminler ve antioksidanlar içinde C vitamininin farklı bir konumu vardır.
C vitamini hangi besinlerde bulunur?
Günlük tavsiye edilen C vitamini ihtiyacı yaklaşık 100 mg kadardır, sigara içenlerde bu ihtiyaç artmaktadır. İnsanların büyük bir kısmı daha çok hayvansal gıdalarla ve işlenmiş gıdalarla beslendikleri için C vitamini düzeyleri düşüktür. En fazla C vitamini barındıran besinler sanılanın aksine brokoli, biber, kivi ve limondur. Portakal, greyfurt ve mandalinada C vitamini daha azdır. 100 gram brokoli, biber, kivi ve limonda 100 mg C vitamini vardır. Portakal, greyfurt ve mandalina ise daha az C vitamini içerir. C vitamini dışardan gıdalarla alınmak zorundadır.
Hem vitamin hem hormon: D vitamini
D vitamini bir vitamin ve hormon olduğu gibi vücudun diğer birçok hormon işleyişini de düzenlemektedir. Düşük D vitamini seviyeleri birçok hastalık ile ilişkilidir. Kanser, kalp damar hastalıkları, otoimmün hastalıklar, enfeksiyon hastalıkları ve psikolojik sorunlar bunlardan başlıcalarıdır. D vitamini, bir güneş vitaminidir. Sadece besinlerle gerekli olan miktarlarda D vitamini elde etmek mümkün değildir. D vitamini eksik olduğunda özellikle çocuklarda enfeksiyonlara eğilim artar, bağışıklık cevabı bozulur. D vitamininin lökosit fonksiyonlarını düzenleyici ve güçlendirici etkisi vardır.
Yaşlı ve şişmanlarda D vitamini düşüktür
Çağımızın en yaygın hastalıklarından biri olan obezitede D vitamini eksikliği oldukça sıktır, çünkü yağ hücreleri D vitaminini alarak, kullanılmasına izin vermez. İlerleyen yaşla birlikte ciltte daha az D vitamini sentezleyebilir. Bu da beslenme yetersizliği ile birlikte yaşlılarda D vitamini eksikliğinin en önemli nedenidir. Uzun süre kapalı alanlarda bulunmak da D vitamini eksikliğine yol açar. Günlük D vitamini ihtiyacı yaşa ve kişiye göre değişir. Bu nedenle günlük takviye mutlaka doktor önerisiyle alınmalıdır.
Besinler D vitamini ihtiyacını karşılamaz
Hayvansal ve bitkisel besinler D vitamini ihtiyacını karşılayamaz. Yaz aylarında ve güneşli diğer günlerde güneş ışınlarının çok dik gelmediği saatlerde, güneş kremi kullanmadan 20-30 dk güneş ışınlarına maruz kalmak D vitamini ihtiyacı ve depolanması için zorunludur. Güneş kremi kullanmak D vitamini üretimini engelleyebilir. Yaz aylarında depolanan D vitamini bütün yıl boyunca ihtiyacı karşılayamaz. Yaz ayları dışında da güneş ışınlarına maruz kalmak sağlık açısından değerlidir. Yaz aylarında güneş ışınlarının dik olarak dünyaya ulaştığı 10-17 saatleri dışında güneşlenmek deri kanserine karşı koruyucudur ve yeterli D vitamini sağlar. Kış aylarında ise 10-17 saatleri arasında güneş ışınlarına maruz kalmak maksimum yarar sağlar. Güneş ışınlarının kanserojen olabileceği düşüncesi özellikle yaşlılarda D vitamini yetersizliğine yol açmıştır.
Eksikliği nasıl anlaşılır?
D vitamini düzeyleri kanda 25 (OH) D vitamini tayini ile kolayca tespit edilebilir. Özellikle kış aylarında D vitamini düzeyleri tespit edilmeli ve gerekirse D vitamini takviyesi yapılmalıdır. D vitamini düzeyleri düşük olanlarda tartışmalı olmakla birlikte günde 1000-2000 İÜ D vitamini takviyesi yapmak yeterli olacaktır.