Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid‘in yaptığı açıklamaya nazaran Amu Derya havzasında petrol çıkarma işini Sincan Orta Asya Petrol ve Gaz Şirketi (CAPEIC) üstlenecek. Perşembe günü başşehir Kabil’de düzenlenen basın toplantısında konuşan Çin’in Afganistan Büyükelçisi Wang Yu, “Amu Derya petrol mukavelesi Çin ile Afganistan ortasında değerli bir projedir” dedi.
Mücahid’in yaptığı açıklamaya nazaran, Çinli şirket projeye yılda 150 milyon dolar yatırım yapacak ve yatırımı 3 yılda 540 milyon dolara çıkacak. Kontratın müddeti 25 yıl olacak. Taliban idaresi ise projede hissesini yüzde 75’e çıkarma opsiyonuyla, birinci etapta yüzde 20 iştirake sahip olacak . Proje Çin’in Afganistan’daki varlığını güçlendirecek. Öteki yandan Çinli bir kamu şirketi de ülkenin doğusundaki Logal bölgesinde bir bakır madeninin işletilmesiyle ilgili görüşmelerde bulunuyor.
Anlaşma, Taliban’ın Çinli bir iş beşerinin kullandığı otelin yakınına saldıran IŞİD militanlarının öldürüldüğünü açıklamasından bir gün sonra duyuruldu. Taliban yetkilileri Perşembe günü güvenlik güçlerinin Çinli bir iş beşerinin kullandığı otelin yakınına saldıran IŞİD militanlarını maksat aldığını açıklamıştı.
Taliban 8 IŞİD militanının öldürüldüğünü ve çok sayıda militanın gözaltına alındığını açıkladı. Kabul’daki Longan Oteli’ne yönelik Aralık ayındaki taarruzda en az 3 kişi öldürülmüş, 8 kişi de yaralanmıştı. Yaralananlar ortasında Çin asıllı 5 kişi de vardı.
1 trilyon dolarlık yer altı kaynağı
Afganistan’ın doğal gaz, bakır ve az mineraller de dahil olmak üzere doğal kaynaklarının pahasının 1 trilyon doları geçtiği varsayım ediliyor. Lakin, bu rezervlerin birçok, ülkede onlarca yıldır devam eden çalkantılar nedeniyle dokunulmamış durumda. Pekin, Afganistan’daki Taliban idaresini resmi olarak tanıdığı tarafında bir açıklama yapmamıştı. Fakat Çin’in Nesil ve Yol Teşebbüsü (BRI) açısından Afganistan’da hayli kıymetli çıkarları olduğu bir gerçek.
2013 yılında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping tarafından başlatılan BRI, gelişmekte olan ülkelere liman, yol ve köprü üzere altyapı yatırımları için finansman sağlıyor. Çinin Ulusal Petrol Şirketi (CNPC) Afganistan’ın Amerika Birleşik Devletleri (ABD) dayanaklı hükümetiyle 2012 yılında Amu Derya havzasında petrol çıkarmak için anlaşmıştı. O devirde Amu Derya’da 87 milyon varile yakın petrol bulunduğu varsayım ediliyordu.
Afganistan’ın Başbakan Yardımcısı olarak misyon yapan Mullah Baradar basın toplantısında isim vermeden bir öbür Çinli şirketin bir evvelki hükümet düştükten sonra petrol çıkarımına devam etmediğini söyledi. Baradar, şirkete memleketler arası standartlara nazaran davranıp prosedürleri sürdürmesi daveti yaptı.
Afganistanlı yetkililere nazaran, muahede kapsamında çıkarılan petrolün Afganistan’da işlenmesi planlanıyordu.