Fazla kilo ve yağ miktarının vücudumuzun hangi bölgelerinde toplandığı sağlığımız açısından büyük önem taşıyor. Zira bilimsel araştırmalar abdominal yani karın bölgesindeki yağlanmanın kalp-damar, kanser gibi birçok hastalık için risk faktörü olduğunu gösteriyor. Bu nedenle “Düzenli olarak belinizi ölçün” diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, karın yağlarının ne zaman alarm işareti olabileceğini ve nasıl önlenebileceğini şöyle anlattı…
Prof. Dr. Derya Uludüz
Vücut tipiniz hangisi?
Vücut Kitle İndeksi olarak adlandırılan kilomuzun boyumuza oranı sağlığımız hakkında önemli bilgiler vermesine rağmen yeterli bir ölçüm değildir. Çünkü kişinin genel vücut yağını gösterir ancak yağın nerede biriktiğini göstermez, bu da kişinin sağlık risklerinin göz ardı edilmesine neden olabilir. Özellikle karın/bel bölgesinde fazla kilo ve yağlanmalar büyük risk taşıyor. İnsanlarda kilo ve yağ miktarı vücuda dağılabilir ya da özellikle basen bölgesinde kendini gösterebilir, kimilerinde ise tüm fazlalıklar karın bölgesinde toplanabilir. Elma tipi olarak adlandırılan karın bölgesindeki kilo artışı daha tehdit edicidir. Sağlık riski, kalça etrafında daha fazla yağlanma olan armut tipli kişiler için daha düşüktür.
Karın yağlarının sağlığı tehdit ettiği nasıl anlaşılır?
Bu zor değil… Yani özel bir kan testi veya tetkik gerekmez. Tek ihtiyacınız olan bir mezuradır. Bel çevrenizin ölçümü size her şeyi söyler. Bel çevresi vücutta yağlanma sürecini anlamamızda kullandığımız ölçümlerdir. Dünya Sağlık Örgütü’nce bel çevresi ölçüsü erkekler için 102 cm, kadınlar için 88 cm olarak belirlenmiştir. Bilimsel araştırmalara göre bel çevresindeki yağlanma, genel kilo artışından bağımsız olarak kalp-damar hastalıkları, diyabet ve kanser gibi kronik hastalık riskleri ile anlamlı ilişki içindedir. Bu durum metabolik sendrom dediğimiz bir tabloya neden olur. Yüksek seviyelerde LDL (kötü) kolesterol ve trigliserit, düşük seviyelerde HDL (iyi) kolesterol ile ilişkilidir. Vücudun insüline tepkisini bozar, kan şekerini yükseltir. Dolayısyla kalp krizi, inme (felç), yüksek tansiyon, kanser, diyabet, osteoartrit (kireçlenme), karaciğer yağlanması ve depresyon dahil olmak üzere birçok hastalığa neden olur.
Hangi tür yağlanma daha tehlikelidir?
Karın bölgesinde yağlar iki şekilde birikiyor. Bir kısmı derinin hemen altındaki yağ dokusunda bulunur. Cildinizin hemen altında göbeğinizi tuttuğunuzda elinize gelen yağa deri altı yağ denir. Deri altında biriken yağlar sağlık için iyi olmasa da ciddi bir tehlike yaratmıyor. Diğer birikim şekli ise karın içindeki organları saran yağdır yani viseral yağ birikimidir. İç organların çevresinde bulunur ve viseral obezite, kan basıncını, kan şekerini ve kalp riskini artıran vücudun stres tepki mekanizmalarının aşırı aktivitesiyle bağlantılıdır. Sonuç, anormal kalp fonksiyonunun yanı sıra insülin, kan şekeri ve kolesterolün bozulmuş düzenlenmesine neden olan organ hasarıdır.
Nasıl ölçülür?
Karın ve göbek bölgenizdeki yağlanmayı belirlemek için bel çevrenizi her 6 ayda bir ölçün. Her bir kalça kemiğindeki en yüksek noktayı bulun ve bu bölgenin üzerinden ölçüm yapın.
İşte önemli ipuçları
Bel çevresindeki yağlanmayı önleme ve azaltma yolları şöyle sıralanabilir: 4 Şeker içeren asitli içecekleri bir kenara bırakın. Buna hazır meyve suları, hatta sık sık içerseniz evdeki taze sıkılmış meyve suları da dahil. Meyve sularında yağ azaltıcı lifler çıkarılmış, yalnızca doğrudan karın bölgesine ulaşan saf meyve şekerleri bırakılmıştır. 4 Sebzelerin öğlen ve akşam öğününüzde tabağınızın en az yarısını doldurmaları gerekir. Karbonhidratı az olan (patates, mısır içermeyen) ve nişasta içermeyen (yapraklı yeşillikler, brokoli ve fasulye gibi) sebzeleri tercih etmelisiniz. 4 İşlenmiş paketli gıdalardan uzak durun. Aceleniz olduğunda, paketlenmiş gıdaların trans yağ, şeker ve tuzla yüklü olduğu gerçeğini gözden kaçırmak kolaydır. Bunların hepsi bel çevresinde yağlanmayı artırır. 4 Egzersiz yapın. Yürüyüş veya bisiklete binme gibi orta dereceli bir aktivite için haftada 5 gün, günde en az yarım saatinizi ayırın. 4 Çalıştığınız ortamda her saat başı kısa molalar verin ve vücudunuzu hareket ettirin. Masanızda bacak hareketleri yapın veya ofiste gezintiye çıkın. Asansör yerine merdivenleri kullanın. 4 Uykuyu eksik etmeyin. Uyku eksikliği göbek etrafında yağlanmaya, kilo alımına, diyabete ve diğer sağlık sorunlarına yol açar. Gecede dört ya da 5 saat yeterli değil. 7 ile 8 saat arasında uyumaya çalışın. 4 Stres hormonu kortizol, diyetinizi ve egzersizlerinizi geçersiz kılabilir. Tek başına stres bile bel çevresinde yağ birikmesi için yeterlidir. Sakin olmaya çalışın.